Sizdeh Bedar takes place on the 13th day of the Iranian New Year and marks the end of the Norouz holiday.
It is customary for Iranian to celebrate such day by spending the day outdoors picnicking.
The time spent outdoors with friends and family is filled with joviality and happiness.
نوبهار است در آن کوش که خوشدل باشی
که بسی گل بدمد باز و تو در گل باشی
من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش
که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی
چنگ در پرده همین می‌دهدت پند ولی
وعظت آن گاه کند سود که قابل باشی
در چمن هر ورقی دفتر حالی دگر است
حیف باشد که ز کار همه غافل باشی
نقد عمرت ببرد غصه دنیا به گزاف
گر شب و روز در این قصه مشکل باشی
گر چه راهیست پر از بیم ز ما تا بر دوست
رفتن آسان بود ار واقف منزل باشی
حافظا گر مدد از بخت بلندت باشد
صید آن شاهد مطبوع شمایل باشی
(حافظ)
آسمانش را گرفته تنگ در آغوش
ابر، با آن پوستین سرد نمناکش
باغ بی برگی
روز و شب تنهاست
با سکوت پاک غمناکش
ساز او باران، سرودش باد
جامه‌اش شولای عریانی ست
ور جز اینش جامه‌ای باید
بافته بس شعلهٔ زر تار ِ پودش باد
گو بروید، یا نروید، هر چه در هر جا که خواهد،
یا نمی‌خواهد
باغبان و رهگذاری نیست
باغ نومیدان،
چشم در راه بهاری نیست
گر ز چشمش پرتو ِ گرمی نمی‌تابد
ور به رویش برگ ِ لبخندی نمی‌روید
باغ بی برگی که می‌گوید که زیبا نیست؟
داستان از میوه‌های سر به گردونسای اینک خفته در تابوت ِ
پست ِ خاک می‌گوید
باغ بی برگی
خنده‌اش خونی ست اشک آمیز
جاودان بر اسب ِ یال افشان ِ زردش می چمد در آن
پادشاه فصل‌ها، پاییز
(مهدی اخوان ثالث)
در مطلب زیر نوشته های استاد عزیزم آقای مجتبی جعفری را که امروز در روزنامه همدلی به چاپ رسیده است می آورم،شاد و پیروز باشید:
طنین گام‌های بهار ، دل‌ها را می‌نوازد و رقص فرح بخش و مُشک بیز شکوفه‌ها، روح را می‌رقصاند. باد صبا نافه گشایی می‌کند تا جان‌ها به عطر آسمانی آن بویناک گردد. طَبَق طَبَق سبزه و گل در راه است تا زمین و آنچه بر وِی است بیاراید. بهار فرا می‌رسد تا نغمه شادی و سرور بر لب‌ها و در دل‌ها بنشاند و زنگ غم و اندوه از چهره‌ها بزداید. رستاخیز طبیعت به شیدایی بهار است؛ از نسیم بهار است. زمین در زایش بی امان خود و زمان در دگرگونی‌های مداوم خویش شمّه‌ای از نقش‌بندی‌های نقّاش اَزَل را می‌نمایاند. بهار فرا می‌رسد تا هرآنچه از سردی و خشونت، جمود و خمودگی و سکون و رخوت از چهره زمین بتاراند. گل به تبسّم قامت می‌بندد وشکفتن را زمزمه می‌کند تا ناز و تنعّم خزان و شوکت باد دِی را درهم فرو ریزد.
و نوروز، آغاز بهار است و آغاز بهار، آغاز حیات. نوروز، شاه‌بیتِ غزلِ سبزِ آفرینش است که با آمدنش شور و گرمی و حیات را تا ژرفای جان به ترنّم می‌نشیند.
بر پایی جشن نوروز باستانی آیینى دیرپای است، که خاستگاه و ریشه آن به ایران باستان باز مى‌گردد. بسیارى از مورّخان معتقدند که نژاد پارسى آریایى حتى قبل از زرتشت سال نو را جشن مى‌گرفته است. درباره فلسفه و علل پیدایش جشن نوروز نظرات متفاوتی وجود دارد امّا متون کهن ادبى، بهترین منبع براى بیان چگونگى شکل‌گیرى آیینِ شیرین و دیرینِ نوروزى است. نویسندگان و شاعران قرن چهارم و پنجم هجرى همچون حکیم ابوالقاسم فردوسى، منوچهرى، عنصرى، فرّخی و ... هر یک در پاره‌اى از متون و اشعار، از آغاز بهار و رستاخیز طبیعت و نوروز، سخن گفته‌اند. در ادبیات فارسی جشن نوروز را مانند بسیاری از آیین‌های دیگر به نخستین پادشاهان نسبت می‌دهند. با توجه به روایت‌های افسانه‌ای- اسطوره‌ای ایران، آغاز پیدایش جشن نوروز را به جمشید، چهارمین پادشاه پیشدادی ایران نسبت داده‌اند. بدین صورت که «جم» پادشاه آن زمان، پس از در نَوَردیدن سرزمین‌های بسیار، وقتی که به آذربایجان رسید، دستور داد تخت جواهر نشانی را بر مکان بلندی به سمت مشرق بگذارند و خود نیز تاج جواهر نشانی را بر سر گذاشت و برآن تخت نشست. همین که پرتو خورشید بر تاج افتاد، شعاعی در نهایت روشنایی به وجود آمد، مردم شاد شده و گفتند:« امروز، روز نو است» و به این دلیل که به زبان پهلوی، شعاع نور را «شید» می‌گفتند، از آن روز این کلمه را بر نام جم افزودند و او را «جمشید» نامیدند و جشن بزرگی برپا کردند. فرزانه پارسی، فردوسی بزرگ این چنین نغمه سر می‌دهد:
همه کردنی‌ها چو آمد بجای
ز جای مهین برتر آورد پای
به فر کیانی یکی تخت ساخت
چه مایه بدو گوهر اندر نشاخت
که چون خواستی دیو برداشتی
ز هامون به گردون برافراشتی
چو خورشید تابان میان هوا
نشسته بر او شاه فرمانروا
جهان انجمن شد برِ تختِ اوی
فرومانده از فرهِ بختِ اوی
به جمشید بر گوهر افشاندند
مر آن روز را روز نو خواندند
سر سال نو هرمز فرودین
بر آسوده از رنج تن دل ز کین
بزرگان به شادی بیاراستند
می و جام و رامشگران خواستند
چنین روز فرخ از آن روزگار
بمانده از خسروان یادگار
در شاهنامه فردوسی، وقوع بیشتر رخدادهای مهم مصادف با نوروز بوده، از جمله آغاز آفرینش، غلبه کاوه آهنگر بر ضحّاک ماردوش، زادروزِ سیاوشِ فرخنده، به تخت نشستن کیخسرو و نجات ایران از دشمنی با افراسیاب. هم‌چنین به دنیا آمدن زرتشت در آیین ایران باستان نیز در روز نوروز اتفاق افتاده است.
نوروز عمومی‌ترین و دیرپاترین جشن مردم ایران است که هم‌زمان با نخستین روز از سال خورشیدی ایرانی - هرمز روز یا اورمزد روز- برابر با یکم فروردین ماه برگزار می‌شود. این روز، ریشه در آیین‌ها و سنّت‌های کهن نیاکان ما دارد و از دورترین دوران تاریخی این مرز و بوم، تاکنون پاینده و پایدار مانده است. بی‌شک، در میان همه جشن‌ها و آیین‌های ایرانی نمی‌توان رویدادی را به مانند نوروز، جست وجو کرد. نوروز، بزرگ‌ترین جشن ملّی ایرانیان است و تمام اقوام، مذاهب و گروه‌های فکری و عقیدتی را که در این مرز و بوم زندگی می‌کنند گردِ هم می‌آورد؛ از این روست که این جشن در میان ایرانیان ارزشی ماندگار یافته است. دلیل پایدار ماندن نوروز در فرهنگ ایرانی را می‌توان پیوند عمیق آن با آیین‌های ایرانی و تاریخ این کشور با حافظه فرهنگی ایرانیان دانست.
شادی و شادمانی نزد ایرانیان همواره از جایگاهی والا برخوردار بوده و از آن به عنوان یکی از دهش‌ها و ارمغان‌های ایزدی یاد می‌کرده‌اند و آیین‌های شادمانی از برجسته‌ترین هنجارها و ویژگی‌های فرهنگی ایرانیان، به حساب می‌آمده، ازین رو همواره در هاله‌ای از تقدّس، فرخندگی و نیک روزی همراه بوده است. بسیاری از جشن‌ها و آیین‌های ایرانی در گذر زمان یا از میان رفته‌اند و یا کم فروغ شده‌اند، اما تنها جشنی که هم‌چنان باشکوه بسیار در نزد ایرانیان برگزار می‌شود، نوروز است.
نوروز در ادبیات فارسی با جشن فروردین، نوروز جلالی، و جشن جم و... نیز نام‌گذاری شده است و بیشتر شاعران بزرگ ایرانی از دیرباز تاکنون درباره نشاط و سرزندگی در بهار و نوروز و آیین‌های زیبای آن بهاریه‌های ماندگاری به یادگار گذاشته‌اند. «بهاریه یا بهارانه» به اشعاری گفته می‌شود که درباره فصل بهار و نوروز سروده و نوشته می‌شود. ادبیات فارسی، سرشار از «بهارانه»های زیبای شاعرانی همچون رودکی، عنصری، منوچهری، حافظ، سعدی، خاقانی و ... است. سرایندگان ایرانی از دیرباز تاکنون در وصف نوروز و جشن فروردین داد سخن داده‌اند که در ادامه به برخی از آنها نگاهی گذرا خواهیم داشت.
رودکی از شاعران نامدار قرن چهارم هجری و پدر شعر پارسی در وصف نوروز و بهار چنین سروده است:
آمد بهار خرّم با رنگ و بوی طیب
با صد هزار نزهت و آرایش عجیب
شاید که مرد پیر بدین گه شود جوان
گیتی بدیل یافت شباب از پی مشیب
عنصری شاعر سرآمد دربار غزنویان در وصف بهار و نوروز گفته است:
باد نوروزی همی در بوستان بتگر شود
تا ز صنعش هر درختی لعبتی دیگر شود
باغ همچون کلبه بزاز پر دیبا شود
راغ همچون طبله عطار پر عنبر شود
منوچهری دامغانی از شاعران مشهور قرن پنجم بیش از هر شاعری از زیبایی‌های طبیعت، مناظر گوناگون، گل‌های رنگارنگ و ...در فصل بهار قلم فرسایی کرده است:
آمد نوروز هم از بامداد
آمدنش فرخ و فرخنده باد
باز جهان خرّم و خوب ایستاد
مُرد زمستان و بهاران بزاد
نظامی گنجوی در قرن ششم هجری این‌گونه از نوروز یاد می‌کند:
جهان از باد نوروزی جوان شد
زهی زیبا که این ساعت جهان شد
شمال صبحدم مشکین نفس گشت
صبای گرم رو عنبر فشان شد
شیخ اجل سعدی شیرازی بهاریه‌ای با این مطلع می‌سراید:
برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز
مبارک بادت این سال و همه سال
همایون بادت این روز و همه روز
حافظ نوشین غزل می فرمایند:
نوبهار است در آن کوش که خوشدل باشی
که بسی گل بدمد باز و تو در گل باشی
من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش
که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی
هوشنگ ابتهاج از غزل‌سرایان بزرگ معاصر نیز بهارانه‌ای با این مطلع سروده است:
بهار آمد بیا تا داد عمر رفته بستانیم
به پای سرو آزادی سر و دستی برافشانیم
به عهد گل زبان سوسن آزاد بگشاییم
که ما خود درد این خون خوردن خاموش می‌دانیم
و در پایان با این چکامه زیبا و خاطره‌انگیز فریدون مشیری به استقبال بهاری خوش و دلکش خواهیم رفت. امید که این بهار فرح‌بخش، همراه خود خیر، خوشی، سلامتی، شور، نشاط، سعادت، سربلندی، پیروزی و بهروزی را برای شما به ارمغان بیاورد و به زندگیتان تری وتازگی ببخشد.
بوی باران ، بوی سبزه ، بوی خاک
شاخه‌های شسته ، باران خورده پاک
آسمان آبی و ابر سپید
برگ‌های سبز بید
عطر نرگس ، رقص باد
نغمه شوق پرستوهای شاد
خلوت گرم کبوترهای مست
نرم نرمک می رسد اینک بهار
خوش به حال روزگار
نوشته:مجتبی جعفری(دانشجوی دکترای ادبیات فارسی)
منبع:روزنامه همدلی
سلام خدمت همه همراهان عزیز که مطالب مرا دنبال می کنند؛
امشب چهارشنبه سوری است،شبی که از دیرباز توسط ایرانیان گرامی داشته شده و سور و سرور را به محافل ما می آورد.
مطالبی چند درباره این شب برایتان می نویسم:
در این شب ایرانیان که به آتش بعنوان عنصری مقدس احترام می گذاشتند بر پشت بام های خود آتش می افروختند و به جشن و پای کوبی می پرداختند.
امروزه هم این جشن در کشور ما برگزار می شود ولی نه به سبک دینی و نه به سبک ملّی،بلکه به روش و فرهنگ غربی که باعث تلخ شدن آن به کام بسیاری از هموطنان عزیز شده است.
در روزگار ما به جای احترام گذاردن به آتش با استفاده از مواد منفجره که در غرب تولید می شود به این عنصر مقدس طبیعت چه بسا بی حرمتی می شود.
هر ساله در این روز جوانان بسیاری از کشور ما قربانی حادثه های ناگوار در این شب می شوند.
این اعمال پر خطر که در این شب انجام می شود نه تنها مخالف با مبانی اسلامی است بلکه خلاف فرهنگ ایرانی و آداب و رسوم ملی است.
بیاییم فرهنگ غرب را از جشن های باستانی خود بیرون کنیم و دوباره به آن ها اصالت بخشیم.
*در زیر مطلبی از استاد ارجمندم آقای مجتبی جعفری را برایتان آورده ام که نگاهی به مهمترین کتاب بیژن نجدی دارد.
مطلب امروز در روزنامه همدلی به چاپ رسیده است.*
در نگاه نخست عنوان کتاب بیژن نجدی خواننده را به فکر وامی دارد؛ «یوزپلنگانی که با من دویده‌اند». از زمانی که سعادت آشنایی با هنر و هنرمند را داشته ام، هنرمندان را نازک‌اندیشانی یافتم که از پژمردن یک برگ دلگیر شده و چینی روح‌شان از مژه برهم‌زدنی تَرَک برمی‌دارد.
هنرمند ظریف است و ظرافت، هنرِ ارجمندِ وِی، اما چگونه است که آلبر کامو «طاعون» را می‌نویسد، ژان پل سارتر با «تهوع» به اوج می‌رسد، ژوزه ساراماگو از «کوری» یاد می‌کند، صادق هدایت خالق «بوف کور» می‌شود و بیژن نجدی با یوزپلنگان می‌دَوَد. به‌راستی این عناوین به ظاهر خشن چگونه در کنار نام هنرمندانی قرار گرفته که وجودشان همچون گلبرگِ تری لطیف است؟
گیله‌مردِ باریک‌اندیش داستان‌نویسی
در تعریف از یوزپلنگ گفته‌اند: «حیوانی است شکارچی، گریزپا و وحشی که رو به انقراض و نابودی است». امّا این حیوان درّنده‌خو با نزدیک شدن به انسان و آمیزش با او به موجودی اهلی و دست‌آموز بدل می‌شود که به مرور زمان از خوی سبُعیت خود دست کشیده و منِ خویش را فراموش می‌کند و دست‌پرورده قدرت برتر از خود یعنی انسان می‌شود.
شاید نجدی با انتخاب این عنوان یوزپلنگ را نماد انسان و انسانیتی قرار داده که دیری است به فراموشی سپرده شده و بوی نابودی آن آشکارتر از پیش به مشام می‌رسد. با این حساب یوزپلنگ نه تنها درّنده‌خو و خون‌خوار نیست، بلکه باید به حالش دل نیز سوزاند و برای نجات و کمک به او کوشید.
این کتاب تنها اثر به چاپ رسیده در زمانِ حیاتِ گیله‌مردِ باریک‌اندیشی است که به اعتقاد ادب‌شناسان، پایه‌گذار سبکی در ادبیات شد که از آن با عنوان داستان – شعر یاد کرده اند. این نثر شعرآلود، در سطرسطر کتاب و در بند بند داستان‌های آن نوازشگر چشمان خواننده است. نثری به همراه تشبیهات و استعارات و سمبل‌ها و سایر آرایه‌های زینت‌بخش ادبی که با سردی و جمود لایه‌های داستانی تضادی دلکش و زیبا را آفریده است. «در سه‌شنبه‌ای خیس، زیر چتر آبی و در چادری که روی سرتاسر لاغریش ریخته شده بود از خانه بیرون رفت...ص 14»
پای‌نهادن به دنیای خیالات
جدای از نثر شاعرانه بیژن نجدی باید گفت که نویسنده – باوجود اینکه نخستین کار و اثر حرفه‌ای نویسندگی خود را به بازار طبع پیشکش کرده است – از مضایق و تنگناهای سبک واقع گرایی و تا حدودی فراواقع‌گرایی با سربلندی بیرون آمده است و می‌توان این کتاب را از هردو دیدگاه رئالیسم و سوررئالیسم بررسی کرد.
یوزپلنگانی که با من دویده‌اند را واقع‌گرا می‌بینم، چراکه حوادث و داستان‌های این مجموعه بر بستری از رویدادهای کاملاً ملموس و معمولی بنا شده است و قهرمانان داستان‌ها افرادی هستند که بیشتر آنها را در زندگی روزمره اطراف خود دیده‌ایم و با بی‌اعتنایی از کنار آنها رد شده‌ایم و آن‌را فراواقع‌گرا می‌دانم زیرا نویسنده در جای جای کتاب از همزاد پنداری خود با اشیای موجود چشم نپوشیده و پای به دنیای خیالات آنها نهاده است.
«چتر صدای مچاله شدن فنرهایش را نمی‌شنید. داشت می‌مُرد و دیگر نمی‌توانست هیچ بارانی را به یاد آورد. فقط خاطره‌ای دور و کمی گرم از کف دست ملیحه، هنوز در چتر بود...ص 70»
شخصیت‌ها و قهرمانان داستان‌های نجدی در زندگی عادی هیچگاه مجال قهرمان شدن نداشته و ندارند. اینان بیشتر شکست خوردگان و تیپاخوردگان مهجوری هستند که زندگی آنها را از سر اجبار قِی کرده و به دور انداخته که از نوک قلم بیژن نجدی به صفحه کاغذ تراوش کرده اند. قهرمانانی ویران شده و لهیده که حوادث داستان همچون آواری بر سر آنها خراب شده و آنچه در پس این داستان‌ها اتفاق افتاده پذیرش اغلب انفعالی و از سر درماندگی و ناچاری از سوی ایشان است.
تنها راه رهایی
شاید تنها راه رهایی و نقطه کانونی این شخصیت‌ها «مرگ» است، چونان یوزپلنگانی که انقراض نسل خود را به چشمِ خود به نظاره ایستاده اند. قهرمانان نجدی محکومی ازلی و ابدی اند و زاده تقدیر و جبر. سرنوشت محتوم خود را باور کرده اند و سرسپرده تقدیری هستند که گویا در اَزَل برایشان ترسیم شده است و حاضر به از سرنوشتن سرنوشت خود نیستند. گاه تسلیم محض اند و گاه بی اعتنا. قهرمانانی که یا مرده اند یا با مرگ زندگی می‌کنند. اما بیژن نجدی نمی‌تواند این ستم را برتابد و زبان به اعتراض می‌گشاید و در پی چرایی کار بر می‌آید، چرایی که پاسخی برایش در پی نیست.
وجود گورستان نیز در سه داستان از ده داستان کتاب گواه این جمود است؛ جمودی که شاید بر آرزوهای از دست رفته نوع بشر در پدید آوردن دنیایی بهتر صحّه می‌گذارد. گورستان در حقیقت نمادی است برای از دست رفتن بشری که دیگر همچون اغلب شخصیت‌های داستان پیر، ضعیف، لاغر، بیمار و چه‌بسا همچون «ملیحه و طاهر» عقیم‌اند. بشری که توانایی آفریدن و آفریده شدن دوباره را ندارد، رنگ‌رخ‌باخته و رو به انقراض است.
نکته دیگری که در داستان‌های نجدی به چشم می‌خورد، تقابل و تضادی است که در همه داستان‌ها به طرزی محسوس حضور دارد. در داستان «سرسپرده به زمین»، ملیحه و طاهر سال‌هاست در جدال بر سر اسم کودکی هستند که هرگز به دنیا نیامده است. در «استخری پر از کابوس»، نجدی با کامیون و گازوئیل به عنوان نمادهایی برای تکنولوژی و تمدّن، جدال انسان را با طبیعت که به مرگ قو منجر شده است، به تصویر کشیده است. تقابل سپیدیِ برف به عنوان نمادی از طبیعت و سیاهیِ گازوئیل به عنوان نمادی از دستاورد بشر، تضادی تحسین‌برانگیز است. تضادی که کمترین رهاوردش تنهایی است. تنهایی انسان‌هایی که از سوی دیگران درک نمی‌شوند و مطرود جامعه خویش‌اند: «ستوان گفت این روزها نمی‌شود که فهمید مردم چه می‌گویند. چه می‌خواهند... با یک قو راحت‌تر می‌شود حرف زد. ص 17.»
اثری دردناک و انتقادی
از دیگر مضامین پرداخته شده در این مجموعه داستان پرداختن به موضوع جنگ است. جنگی که چون بوف شومی سایه نحس بال‌های خود را بر سر انسان گسترانده است. در پایان این مجال باید اشاره کرد که اگر «یوزپلنگانی که با من دویده‌اند» یک شاهکار در نوع خود نباشد، امّا آفرینشی است باتکنیک، تامّل‌برانگیز، دردناک و انتقادی.
منبع:روزنامه همدلی،نوشته مجتبی جعفری(دبیر ادبیات مدیر وبلاگ)
منابع این المپیاد از کتابهای قابوسنامه٬به قول پرستو و غزلیات سعدی بود.
خواندن از کتب مربوطه انتخابی بود.
امتحان کتبی درک مطلب هم با ۲۵ سؤال از دانش آموزان گرفته شد.
حسین کریمی(مدیر وبلاگ) هم در این المپیاد شرکت کرد و اجازه ورود به مرحله استانی که در اردیبهشت ماه 96 برگزار می شود را کسب کرد.
از خداوند متعال خواستار کسب رتبه در مرحله استانی هستم
