وبگاه حسین کریمی

ابوریحان بیرونی از نامدارترین دانشمندان ایرانی در قرن چهارم هجری بود. او در "کاث" که بعدها به مرکزیت خوارزم رسید به دنیا آمد. بسیاری معتقدند دلیل این که وی به "بیرونی" شهرت دارد این است که او "بیرون" از خوارزم به دنیا آمده است.

وی بیست و پنج سال اول زندگی خود را در زادگاهش ماند و از دانشمندان و معلمان ورزیده ی آنجا کسب دانش کرد. او از همان آغازِ تحصیل علاقمند به علوم طبیعی و البته ریاضیات بود. 

وی راجع به علاقه اش به علم در نوجوانی در یکی از کتبش می نویسد : 

«... یک رومی در سرزمین ما اقامت گزید و من دانه ها و تخم ها و میوه ها و جز این ها را می آوردم و نام های آن ها را در زبان او از وی می پرسیدم و می نوشتم».

وی پس از گذران دوران اولیه ی جوانی به سیاحت در اطراف و اکناف و دانش اندوزی پرداخت. وی به فارسی، عربی، هندی، عبری، سریانی و یونانی تسلط داشت. بیرونی مدتی در گیلان نزد "کیکاووس ووشمگیر" اقامت داشت و توانست در آن زمان کتاب "آثارالباقیه عن القرون الخالیه" یعنی "آثار به جا مانده از دوران گذشته" را بنویسد که به مطالعه ی تطبیقی تقویم ها، فرهنگ ها، جغرافیا و نجوم می پرداخت.

او مدت زیادی در دستگاه سلطان محمود غزنوی به سِمَت منجم و دانشمند رسمی دربار مشغول به تحقیق بود. در این دوره وی دو کتاب بسیار مهم نوشت. یکی "التفهیم لِأوائِلِ الصّناعه التّنجیم" که در آن به اصول اولیه ی ریاضیات و نجوم می پردازد و دیگرییک اثر کامل مردم شناسی به نام "تحقیق ما للهند" است که هنگام همراهی سیزده ساله با سلطان غزنوی در شبه قاره ی هند به نگارش آن پرداخت. او در این کتاب به تشریح کامل فرهنگ مردمان هند می پردازد.همچنین بیرونی پس از سلطان محمود در دربار غزنویان باقی ماند و در دوران فرزند او کتاب "قانون مسعودی" را در نجوم و هیأت نوشت.

بیرونی علاوه بر اکتشافات مهم در:

-ریاضیات و نجوم

-اختراعات در وسایل اندازه گیری(مثلاً وسیله ای برای سنجش چگالی)

-نوآوری هایی چون رصد خسوف و کسوف

-ابداع یکی از دقیق ترین ترازوها

-محاسبه ی شعاع زمین

-ابداع بسیاری محاسبات برای اولین بار

-ترجمه و انتقال علوم از زبان های یونانی، هندی، عربی و فارسی به یکدیگر

وتخصص در رشته های مختلف شاید کمتر در زمینه ی علوم انسانی برای مردم ما شناخته شده باشد. در حالی که او را می توان یکی از اولین دانشمندان مسلمان دانست که با اصطلاحات امروزی به کار مردم شناسی می پرداختند. مهم ترین عقیده ی او راجع به مطالعه ی فرهنگ های دیگر پرهیز از قضاوت کردن و ارزش گذاری و سعی در گزارش دقیق مشاهدات است که امروزه هم در دانش اجتماعی به کار می رود.

بیرونی تا آخرین لحظه ی عمرش از دانستن دست نمی کشید. این روایت بسیار معروف است که او در آخرین دقایق عمرش به دنبال پاسخ سوالی بود و به اطرافیانش گفت که جواب این سوال را بدانم و بمیرم بهتر از ین است که نادانسته بمیرم. او درسال 440(ه.ق.) در غزنین وفات یافت.

 موفق و شاد باشید.